W historii monopoli występowały różne formy porozumień monopolistycznych ? zarówno luźne, stosunkowo krótkotrwałe, jak też bardziej zwarte, w których znika całkowicie wszelka samodzielność tworzących porozumienie przedsiębiorstw. Najbardziej luźna formą porozumienia monopolistycznego jest umowa dżentelmeńska, polegająca na zadeklarowaniu wspólnej polityki między konkurentami w zakresie cen, zbytu itp. Umowa ta nie ma oczywiście dla przedsiębiorstw żadnej mocy wiążącej, może być zerwana, jeśli nie odpowiada partnerom. Odmianą umowy dżentelmeńskiej jest tzw. pool, zawierany ? w odróżnieniu od poprzedniej –   w formie pisanej. Skuteczność tego porozumienia także zależy jedynie od dobrej woli uczestników. Stosunkowo luźne, lecz niekiedy bardzo efektywne jest porozumienie określane jako przywództwo cenowe. W odróżnieniu od trustu, poolu, koncernu czy innej formy zjednoczenia ? nie występuje ono w sposób widoczny, nie dostarcza żadnych dowodów porozumienia. Jest milcząca ugoda między producentami na ?podążanie za liderem” w polityce cen. Istnieją różne sposoby powstawania tej formy monopolu. Może to być nie pisane porozumienie po uprzedniej konsultacji i dyskusji. Może ono być wynikiem siły ekonomicznej przedsiębiorstwa w określonej gałęzi produkcji, wówczas mniejsze przedsiębiorstwa dostosowują się do polityki w dziedzinie cen ?potentata” produkcyjnego.